afb.
.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Fornuis<br><b>Locatie:</b> Verwersstraat 8<br><b>Bron:</b> Erfgoed 's-Hertogenbosch]")
Fornuis
Verwersstraat 8
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Zeldzaam fornuis uit 19e eeuw in Verwersstraat
In de Verwersstraat is door een Bossche bouwhistoricus een zeer zeldzaam 19e-eeuws gemetseld fornuis ontdekt. In Nederland is nog maar één ander exemplaar bekend in deze uitvoering. De meeste nog bewaarde gemetselde fornuizen bevinden zich in topmonumenten of buitenplaatsen, dit exemplaar bevindt zich in een woonhuis. In totaal weten we in Nederland van het bestaan van zo’n tien tot vijftien exemplaren. Bouwhistoricus Bianca Eikhoudt heeft onderzocht waarom dit type fornuis zo zeldzaam is.Historie van het huisHet monumentale pand is oorspronkelijk gebouwd in de 15e eeuw. In de 19e eeuw is Verwersstraat 8 ingrijpend verbouwd. Het krijgt een nieuwe voorgevel en een nieuw interieur. In die periode wonen hier onder andere de koopman Carolus Beltz en de timmerman Peter van Bavel.Het gemetselde fornuis is ontdekt in de achterkamer op de eerste verdieping tijdens bouwhistorisch onderzoek. Tegen de rechter zijmuur is hier een rookkanaal gemetseld. Daaronder bevindt zich de het 19e-eeuwse fornuis. De bewoners hebben deze kamer in de 19e eeuw dus als keuken gebruikt. Het fornuisWe weten hoe gemetselde fornuizen ongeveer gewerkt hebben, omdat de werking en de bouw ervan in een oud 17e-eeuwse kookboek (‘De verstandige kock’) beschreven staat. Het fornuis in de Verwersstraat heeft een gietijzeren plaat met drie pannengaten: twee grote en een kleine. Onder het rechtse gat zit een koker die naar beneden toe smaller wordt, zodat het vuur meer warmte af kan staan. In de trechter zal een ijzeren rooster hebben gelegen om kooltjes op te leggen.Onder de koker zit een ruimte waar de as terechtkomt, die je vanuit de voorkant weg kan scheppen. Hier heeft een ijzeren deurtje of lade gezeten, waarmee je de aanvoer van zuurstof kan regelen. Zo heeft de kok invloed op hoe hard het vuur brandt. /002.jpg "body=[]") Gietijzeren bovenplaat met pannengatenIn het rookkanaal is nog altijd de ijzeren staaf aanwezig waaraan een waterketel kan hangen. Tegen de achterzijde is een gietijzeren plaat gemaakt om de wand tegen het vuur te beschermen. Waarschijnlijk hebben de oude bewoners dit fornuis ook gebruikt als kacheloven, waardoor de keuken in de winter ook enigszins warm is geweest. Zeldzaam NederlandBouwhistoricus Bianca heeft onderzoek gedaan naar dit zeldzame fornuis bij gemeentelijke bouwhistorici en in literatuur. Het onderzoek toont aan dat gemetselde fornuizen nauwelijks nog voorkomen in Nederland. De meeste zijn onderdeel van een grote hangschouw in een 17e- of 18e-eeuwse buitenplaats of kasteel. |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Artikelen
| 2022 |
Zeldzaam fornuis ontdekt in Bosch' monumentaal pandIn de Bossche Verwersstraat 8 (modezaak Beau) is door een Bossche bouwhistoricus een 'zeer zeldzaam' 19de-eeuws gemetseld fornuis ontdekt. „In Nederland is nog maar één ander exemplaar bekend in deze uitvoering”, aldus een woordvoerder van Erfgoed 's-Hertogenbosch.
Marc Brink | Brabants Dagblad dinsdag 12 juli 2022 | 2
|
Bossche Encyclopedie |